Η Γεωγραφία του Αγίου Όρους
(Δεύτερο Μέρος)
Πρῶτοι κάτοικοι τοῦ Ἄθω
Συνεχίζοντας την “Γεωγραφία του Αγίου Όρους“, οι πρῶτοι κάτοικοι τοῦ Άθω ἦταν οἱ μυθικοί γίγαντες. Μετά ἀπ’ αὐτούς ἔφθασαν ἀπό τήν Μακεδονία οἱ Βισάλτιοι, οἱ Κρεστώνιοι κ. ἄ. Οἱ περισσότεροι ὅμως ἀπό τούς ἐποίκους τοῦ χώρου, σύμφωνα μέ πληροφορίες τοῦ Θουκιδίδη ἦταν Πελασγοί ἀπό τή νῆσο Λῆμνο. Κατά τόν Στράβωνα τό 1124 π.Χ. ἦλθαν στό χῶρο αὐτό καί ἐγκαταστάθηκαν κάτοικοι ἀπό τήν Εὔβοια, οἱ ὁποῖοι μάλιστα ἵδρυσαν τριάντα δύο πόλεις, ἀπό τίς ὁποῖες μονάχα ἕνδεκα ἦταν γνωστές, ὅπως ἡ Πειρίδα, ἡ Χαλκίς, ἀπό τήν ὁποία ὀνομάστηκε καί ὁλόκληρη ἡ χερσόνησο Χαλκιδική, ὁ Κισσός, τά Μηκύβερνα, οἱ Κλεωνές, (στό σημεῖο αὐτό σήμερα βρίσκεται κτισμένη ἡ Μονή Ξηροποτάμου), ἡ Ὄλυνθος, ἡ Ἀπολλωνία κ. ἄ. Ἀκόμη ἀπό διάφορα τοπωνύμια πού μέχρι σήμερα διασώζονται, φαίνεται ἡ περιοχή νά κατοικήθηκε καί ἀπό Πελοποννησίους.
Ἀκόμη ὁ Πλούταρχος λέει, ὅτι στήν κορυφή τοῦ Άθω, ὑπῆρχε γιγαντιαῖο χρυσελεφάντινο ἄγαλμα τοῦ Δία, τό ὁποῖο ἔφερε δύο μεγάλους πολύτιμους λίθους (μπριλάντια) σάν μάτια, στά ὁποῖα γίνονταν ἀντικατοπτρισμός τοῦ φωτός, πού τή νύχτα ἐκπέμπουν τά ἀστέρια, καί σάν φάροι καθοδηγοῦσαν τούς περιπλέοντας τίς ἄγριες καί ἀπόκρημνες ἀκτές του.
H Ουρανούπολη
Ἕνας ἄλλος ἀρχαῖος συγγραφέας ἀναφέρει, πώς στήν περιοχή πού βρίσκεται σήμερα ἡ Κερασιά, στά νοτιοανατολικά μέρη τοῦ Ἄκράθω, καί σέ ὕψος 600 μέτρα περίπου ἀπό τή θάλασσα ὑπῆρχε μιά καλά ὀχυρωμένη πόλη, πού τήν ὀνόμαζαν «Οὐρανούπολη», πού ὅπως δείχνει ἡ τοπογεωγραφία τῆς περιοχῆς ἦταν περιτειχισμένη ἀπό τά φυσικά φρούρια τοῦ Παλαιόπυργου, τοῦ Σιδηρόκαστρου, τοῦ Κάρμηλου, ἀπό τή θάλασσα καί φυσικά τόν ἀπότομο κωνικό ὄγκο τοῦ Ἄθω. Ἡ πόλη αὐτή εἶχε ἴδιο πολίτευμα καί τρόπο διοικήσεως, μέ δικά της νομίσματα καί αὐστηρούς νόμους καί προστάτιδα τή θεά Ἄρτεμι. Τό νόμισμα τῆς πόλεως ἔφερε χαραγμένη στή μιά ὄψη τή θεά νά κάθεται πάνω σέ σφαῖρα μέ τεταμένο τό τόξο της, ἐνῶ στήν ἄλλη ὄψη εἶχε τόν ἀκτινωτό δίσκο τοῦ ἥλιου μέ τήν ἐπιγραφή «Οὐρανοῦ – Πόλεως». Τέτοια νομίσματα βρέθηκαν στήν περιοχή καί βρίσκονται σήμερα στό ἀρχαιολογικό Μουσεῖο τοῦ Λονδίνου.
Ὅπως ἀναφέρει πάλι ὁ Πλούταρχος, οἱ πολίτες τῆς πόλεως ἐπέλεγαν ἀπό νεαρά ἡλικία τίς πιό ὄμορφες παρθένες νέες καί τίς ἀφιέρωναν στήν προστάτιδα θεά. Στήν περιοχή τοῦ Παλαιοκάστρου σέ εἰδική διαμορφωμένη σπηλιά ὑπῆρχε ὁ χῶρος τῆς ἀφιερώσεως ὁ ὁποῖος ἦταν ἄβατος σέ ἄνδρες. Στό σπήλαιο αὐτό ἔκαιε «πῦρ ἄσβεστον». Οἱ νέες στή συνέχεια προορίζονταν γιά νά γίνουν ἱέρειες πρός ἐξυπηρέτηση τῶν εἰδωλείων τῆς θεᾶς ἀνά τήν Ἑλλάδα. Ἀκόμη πολλές νέες ἀπό περιοχές ὅπου λάτρευαν τή θεά ἔφθαναν μέχρις ἐδῶ γιά νά ἀσκηθοῦν καί νά μυηθοῦν στά τῆς λατρείας τῆς θεᾶς. Λέγεται, ὅτι στήν περιοχή αὐτή κατέφυγε προκειμένου νά διαφυλάξει τήν παρθενία της ἡ θυγατέρα τοῦ βασιλιά τῆς Ἀρκαδίας Δάφνη, τήν ὁποία εἶχε παράφορα ἐρωτευθεῖ ὁ Ἀπόλλωνας. Ὅταν ἀποβιβάσθηκε στή ξηρά μεταμορφώθηκε σέ δάφνη. Ἡ δάφνη, σύμφωνα μέ τή μυθολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ἦταν τό σύμβολο τῆς νίκης κατά τῶν σαρκικῶν ἐπιθυμιῶν. Ἀπό τή μυθολογική αὐτή διήγηση πῆρε καί τό λιμάνι τήν ὀνομασία Δάφνη, πού μέχρι στίς ἡμέρες μας ἐξακολουθεῖ νά ἔχει.
Κατά την περίοδο του Μεγάλου Ἀλεξάνδρου
Κατά τή βασιλεία τοῦ Φιλίππου, πατέρα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, ἡ χερσόνησος τοῦ Ἄθω καί οἱ πόλεις πού βρίσκονταν σ’ αὐτήν ἔγιναν ὑποτελεῖς του, ὅπως καί οἱ κοντινές πόλεις Ἀμφίπολις, Ὄλυνθος κ. ἄ. Στήν ἐποχή τοῦ βασιλέως Κασσάνδρου (316-297 π.Χ.) κτίσθηκε σπουδαία πόλη στή μέχρι τότε ὀνομαζομένη χερσόνησο Παλλήνη, μέ τό ὄνομα Κασσάνδρα, Κασσάνδρεια σήμερα. Τό ὄνομα τῆς πόλεως ἔδωσε ἀπό τότε καί τήν ὀνομασία στή χερσόνησο. Λίγο ἀργότερα θά κτισθεῖ ἀπό τόν Δημήτριο τόν Πολιορκητή πόλη τήν ὁποία ὀνόμασε “Στρατονίκη“. Σύμφωνα μέ τόν Πτολεμαῖο Γεωγράφο ἡ πόλη αὐτή βρίσκονταν πρός τό μεσημβριανό μέρος τοῦ Ἄθω πρός τή μεριά τοῦ Συγγιτικό κόλπο.
Ὅταν βασίλευε στή Μακεδονία ὁ Φίλιππος ὁ Δ’ (221-179 π.Χ.), στόλος Ἀθηναίων, Ροδίων καί Ρωμαίων ἐρήμωσαν τίς πόλεις πού βρίσκονταν στήν Ἀθωνική χερσόνησο.
Ὅταν νικήθηκε ἀπό τούς Ρωμαίους (168 π.Χ.) ὁ Περσέας, πού ὑπῆρξε ὁ τελευταῖος βασιλιάς τῆς Μακεδονίας ὁ Ἄθως μαζί μέ τήν εὐρύτερη περιοχή τῆς Μακεδονίας ὑπετάγησαν στή ρωμαϊκή κυριαρχία. Οἱ Ρωμαίοι ἵδρυσαν στήν περιοχή, πού βρίσκεται ἡ σημερινή Ἱερισσός τήν πόλη Ἀπωλλωνία, λείψανα ἀπό τά τείχη της σώζονται μέχρι σήμερα. Ἀπό τήν πόλη αὐτή πέρασε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ὅταν πήγαινε ἀπό τούς Φιλίππους στήν Θεσσαλονίκη: “Διοδεύσαντες δέ τήν Ἀμφίπολιν καί Ἀπολλωνίαν ἦλθον εἰς Θεσσαλονίκην ὅπου ἦν ἡ συναγωγή τῶν Ἰουδαίων” (Πράξ. 17, 1).
