Η ιστορία του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου – Αγίας Μαρίνας ξεκινάει το 1928 υπό τις οδηγίες του Αρχιτέκτονος Σόλωνος Κυδωνίατη.
Το 1920 μέ πρωτοστάτη τόν Σπήλιο Ἀγαπητό καί μιά ὁμάδα διακεκριμένων φυσιολατρῶν δημιουργοῦν ἕνας πυρήνα, πού στόχευε στή δημιουργία ἑνός παραθεριστικοῦ οἰκισμοῦ (κηπουπόλεως), στήν περιοχή τῆς Ἐκάλης. Ὁ οἰκισμός ἀρχικά (1923) εἶχε μετρημένες κατοικίες, πού σταδιακά αὐξήθηκαν καί ὁ οἰκισμός ἄρχισε νά μορφοποιεῖται. Μιά ἀπό τίς προτεραιότητες τῶν οίκιστῶν ἦταν ἡ ὕπαρξη Ἱεροῦ Ναοῦ γιά τίς λατρευτικές ἀνάγκες τῶν χριστιανῶν. Σάν πρῶτο βῆμα, γύρω στά 1925, ἔγινε ἡ κατασκευή τοῦ ναῒσκου τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, πού βρίσκεται στήν ὁμώνυμη πλατεῖα τῆς Ἐκάλης. Ἀργότερα ὅταν ἡ Ἐκάλη ἁπλώνονταν καί οἱ κάτοικοι της πλήθαιναν, χρειάστηκε μεγαλύτερος Ναός καί σέ πιό κεντρικό σημεῖο τοῦ οἰκισμοῦ. Κατά τή μαρτυρία τοῦ Ἐκαλιώτου κ. Στεφάνου Σκυλακάκη, ὁ πατέρας του Θεόδωρος κάτοικος τῆς Ἐκάλης διευθυντής μιᾶς μεγάλης τεχνικῆς Ἑταιρείας, ἡ ὁποία διαμόρφωνε τόν Ὅσιο Λουκᾶ στή Βοιωτία, ἀνέλαβε μέ τό ἴδιο συνεργεῖο τήν ἀνέγερση τοῦ Ναοῦ, ὑπό τίς ὁδηγίες τοῦ Ἀρχιτέκτονος Σόλωνος Κυδωνιάτη, στά πρότυπα τοῦ ὁσίου Λουκᾶ, μέ τήν ἴδια μορφή καί τά αὐτά ὑλικά μέ πέτρα Ἑκάλης. Οἱ ἐργασίες ἀνεγέρσεως ἄρχισαν τό 1928 καί περατώθηκαν στά 1934.
Μάλιστα καί δυό παλαιοί οἰκιστές, μακαριστοί πιά, οἱ Χριστόδουλος καί Παναγιώτης Νικολάκης, μοῦ εἶχαν διηγηθεῖ κάποια περιστατικά σχετικά μέ τίς ἐργασίες, καί γύρω ἀπό τό χρόνο τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν. Καί οἱ δυό Ναξιῶτες τήν καταγωγή, βρέθηκαν νά ἐργάζονται σάν κηπουροί στήν κηπούπολη τῆς Ἐκάλης, καί ἐκτός τῆς κηπουρικῆς δούλεψαν στίς ἐκσκαφές τῶν θεμελίων, ἀλλά καί στό κτίσιμο τοῦ Ναοῦ. «Ὁ ἐνοριακός ναός τῆς Ἐκάλης τιμᾶ τήν αἰώνια μνήμη τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου καί τήν Ἁγία Μαρίνα…» κατά τόν κ. Γιάννη Κουμανούδη, αὐτά σημειώνει μεταξύ ἄλλων στό ἐκπληκτικό καί μνημειῶδες ἔργο του: «βλ. ἀν. σ. 64» (Ἰωάννης Κουμανούδης, «Η Εκάλη που έφυγε», Ἀθήνα 2001) .
Aσφαλῶς μέ γοργό ρυθμό πρέπει νά ἔγινε ἡ ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ μας. Τά ἐγκαίνια του τελέστηκαν στίς 15 Αὐγούστου 1937, ἀπό τόν Μητροπολίτη Τραπεζοῦντος Χρύσανθο, μετέπειτα Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν, τῇ ἀδείᾳ τοῦ κυριάρχου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Ἰακώβου Βαβανάτσου, ὁ ὁποῖος ἀπό τό 1936 εἶχε κατασταθεῖ ὡς ὁ πρῶτος Μητροπολίτης Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος.
O Ναός μας εἶναι ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, στήν Ἁγία Μαρίνα καί τόν Ἅγιο Ἀλέξανδρο. Ἀργότερα ἐπί ποιμαντορίας τοῦ πρώτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Ἰακώβου, δόθηκε περισσότερη ἔμφαση στή μνήμη τῆς Ἁγίας Μαρίνας. Λέγεται, ὅτι ὁ Μητροπολίτης λόγω τῶν πολλῶν Ἐνοριακῶν Ναῶν τῆς ἀχανοῦς Μητροπόλεως, πού πανηγύρι-ζαν στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου ἀδυνατοῦσε νά παρευρεθεῖ στά πολλά πανηγύρια, ἔτσι μέ πρότασή του, πού ἔγινε ἀποδεκτή ἀπό τούς τότε κατοίκους καί Ἐνοριακούς Συμβούλους δόθηκε τό βάρος τῆς πανηγύρεως τοῦ Ναοῦ στίς 17 Ἰουλίου, Ἁγίας Μαρίνας. Τότε δέν ὑπῆρχαν πολλοί Ναοί ἀφιερωμένοι στήν Ἁγία Μαρίνα. Ἡ πανήγυρη συνεχίζεται μέχρι καί σήμερα μέ τή συρροή χιλιάδων πιστῶν ἀπό ὅλο τό λεκανοπέδιο.
Aὐτή ἡ ἀλλαγή πρέπει νά ἔγινε λίγο μετά τά ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ ἴσως τά ἑπόμενα χρόνια καί πρίν τήν περίοδο 1940-44. Ἀργότερα ἐξασθένησε ὁ ἑορτασμός τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου, 30 Αὐγούστου, καί δόθηκε ἔμφαση στήν Ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (14 Σεπτεμβρίου). Ὅταν πρωτοῆλθα σάν ἐφημέριος στό Ναό (1 Ἰουνίου 1986) προσπαθοῦσα νά ἐντοπίσω τό λόγο αὐτῆς τῆς ἀλλαγῆς. Ὅμως μελετώντας τό προαναφε-ρόμενο ἔργο τοῦ κ. Κουμανούδη, εἶδα στή σελίδα 2, νά γίνεται λόγος γιά τό βομβαρδισμό τῆς Ἐκάλης ἀπό Ἀμερικανικά (!) ἀεροσκάφη, τήν Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 1944. Ἴσως ὁ λόγος τῆς ἀναμνήσεως αὐτοῦ τοῦ θλιβεροῦ περιστατικοῦ, μέ τίς φρικτές του ἐπιπτώσεις σ’ ὅλη τήν Ἐκάλη μέ καταστροφές σπιτιῶν, ἀπό τούς γερμανούς, νά συνετέλεσαν σ’ αὐτήν τή μετατροπή. Τουλάχιστο αὐτή τήν ἑρμηνεία δίνω ἐγώ.
Στόν ἀρχικό σχεδιασμό τοῦ ναοῦ ἔγιναν ἀργότερα κάποιες παρεμβάσεις, μέ πρώτη ἐκείνης, ἀναγκαίας, τοῦ ξανακτισίματος τοῦ τρούλλου, μετά τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1944, ὁ ὁποῖος γκρεμίστηκε ἀπό ὀγκώδη πέτρα πού ἐκσφενδονίστηκε ἤ θραῦσμα, ὅταν κατά τήν ἀποχώρηση τῶν γερμανικῶν στρατευμάτων κατοχῆς, οἱ κατακτητές ἀνατίναξαν τό ὑπόγειο καταφύγιό τους, πού βρίσκονταν πίσω ἀπό τό Ἱερό τοῦ Ναοῦ. (Ἀσφαλῶς καί τό ὠστικό κῦμα τῆς ἀνατινάξεως ἐπηρέασε ἀπό τότε τήν τοιχοποῒα τοῦ Ναοῦ. Τό 1955 προστέθηκαν οἱ ἐξωτερικές στοές καί κτίστηκε τό καμπαναριό, μέ ἐπίβλεψη τοῦ Ἀρχιτέκτονος Βασιλείου Νικολαῒδη. Ἀκόμη τό 1981 ἔγιναν κάποιες ἐπισκευές στούς τοίχους λόγω τῶν ριγματώσεων ἀπό τόν σεισμό τῆς περιοχῆς τοῦ Μαραθῶνα, ἐπίσης ἔγινε ἀλλαγή τῆς κεραμοσκεπῆς, ἐνῶ στό τέρμα τῆς δεξιᾶς ἐξωτερικῆς στοᾶς προστέθηκε τό ὑπάρχον γραφεῖο τοῦ Ναοῦ. Στά 1988 ἔγινε παρόμοια παρέμβαση στό ἀριστερό τέρμα τῆς στοᾶς γιά νά χρησιμοποιηθεῖ σάν ἀποθηκευτικός χῶρος τοῦ Ναοῦ. Σήμερα στό χῶρο αὐτό γίνονται ἐργασίες γιά τήν μετατροπή του σέ παρεκκλήσιο, ἐξομολογητήριο, ἀφιερωμένο στή μνήμη τοῦ νέου ἁγίου τῶν καιρῶν μας «ὁσίου Ἀρσενίου τοῦ Καππαδόκου».
Ο Ναός μας ἐξαρχῆς εἶναι ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, στήν Ἁγία Μαρίνα καί τόν Ἅγιο Ἀλέξανδρο. Ἀργότερα ἐπί ποιμαντορίας τοῦ πρώτου Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Ἰακώβου, δόθηκε περισσότερη ἔμφαση στή μνήμη τῆς Ἁγίας Μαρίνας. Λέγεται, ὅτι ὁ Μητροπολίτης λόγω τῶν πολλῶν Ἐνοριακῶν Ναῶν τῆς ἀχανοῦς Μητροπόλεως, πού πανηγύριζαν στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου ἀδυνατοῦσε νά παρευρεθεῖ στά πολλά πανηγύρια, ἔτσι μέ πρότασή του, πού ἔγινε ἀποδεκτή ἀπό τούς τότε κατοίκους καί Ἐνοριακούς Συμβούλους δόθηκε τό βάρος τῆς πανηγύρεως τοῦ Ναοῦ στίς 17 Ἰουλίου, Ἁγίας Μαρίνας. Τότε δέν ὑπῆρχαν πολλοί Ναοί ἀφιερωμένοι στήν Ἁγία Μαρίνα. Ἡ πανήγυρη συνεχίζεται μέχρι καί σήμερα μέ τή συρροή χιλιάδων πιστῶν ἀπό ὅλο τό λεκανοπέδιο.
Αὐτή ἡ ἀλλαγή πρέπει νά ἔγινε λίγο μετά τά ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ ἴσως τά ἑπόμενα χρόνια καί πρίν τήν περίοδο 1940-44. Ἀργότερα ἐξασθένησε ὁ ἑορτασμός τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου, 30 Αὐγούστου, καί δόθηκε ἔμφαση στήν Ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (14 Σεπτεμβρίου). Ὅταν πρωτοῆλθα σάν ἐφημέριος στό Ναό (1 Ἰουνίου 1986) προσπαθοῦσα νά ἐντοπίσω τό λόγο αὐτῆς τῆς ἀλλαγῆς. Ὅμως μελετώντας τό προαναφε-ρόμενο ἔργο τοῦ κ. Κουμανούδη, εἶδα στή σελίδα 2, νά γίνεται λόγος γιά τό βομβαρδισμό τῆς Ἐκάλης ἀπό Ἀμερικανικά ἀεροσκάφη, τήν Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 1944. Ἴσως ὁ λόγος τῆς ἀναμνήσεως αὐτοῦ τοῦ θλιβεροῦ περιστατικοῦ, μέ τίς φρικτές του ἐπιπτώσεις σ’ ὅλη τήν Ἐκάλη μέ καταστροφές σπιτιῶν, ἀπό τούς γερμανούς, νά συνετέλεσαν σ’ αὐτήν τή μετατροπή. Τουλάχιστο αὐτή τήν ἑρμηνεία δίνω ἐγώ.
Όταν τό 1944 ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἔγινε ἡ ἀνατίναξη τῶν πυρομαχικῶν πού βρίσκονταν στίς γερμανικές ἀποθῆκες πίσω ἀπό τό ἱερό τοῦ Ναοῦ, ὅλοι οἱ Ἐκαλιῶτες εἶδαν σάν θαῦμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ὅτι ἡ Ἐκάλη δέν καταστράφηκε. Μονάχα ὁ Ναός της ἔμεινε λαβωμένος. Καί ἄρχισε νά ἀναδεικνύεται ἀπό τότε ἡ σημασία τῆς ἡμέρας αὐτῆς μέ σταδιακή ὑποχώρηση τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Ἀλεξάνδρου.
Εἶναι λοιπόν κατά κυριολεξία Ναός Θεομητορικός, καθαγιασμένος μέ τήν τελετή τῶν Ἐγκαινίων, πού ἔγιναν στίς 15 Αὐγούστου 1936. καί ἐτέλεσε ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης πρ. Τραπεζοῦντος Χρύσανθος, μετέπειτα Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν, μέ τήν ἄδεια τοῦ τότε Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Ἰακώβου.
Καί γιά νά μή ξεχνοῦμε καί τοῦτο, ὁ ἴδιος Μητροπολίτης Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Ἰάκωβος, γιά λόγους πρακτικούς πρότεινε καί ἔγινε ἀποδεκτό ἀπό ὅλους τούς Ἐκαλιῶτες νά καθιερωθεῖ σάν πανηγυρισμός τοῦ Ναοῦ, ἡ ἑορτή τῆς Ἁγίας Μαρίνας. Τά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τῆς Ἐκάλης ἦταν λιγοστοί οἱ κάτοικοι, ἀλλά καί στή συνέχεια ὁ πόλεμος, ἡ κατοχή, τά μετέπειτα δύσκολα χρόνια ὁδηγοῦσαν λίγοι τά βήματά τους στό Ναό. Ἔτσι κατά τήν ἑορτή τῆς 15 Αὐγούστου ἦταν μετρημένοι στά δάκτυλα οἱ ἐκκλησιαζόμενοι. Σημειωτέον ὅτι τόν Αὔγουστο καί τότε πολλοί Ἀθηναῖοι ἀπουσίαζαν γιά τίς διακοπές, ἀλλά καί ἐδῶ στά γύρω χωριά εἶναι πολλοί Ναοί ἀφιερωμένοι στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, Παλαιό καί Νέο Μπογιάτι (Ἄνοιξη καί Ἅγιος Στέφανος), Σταμάτα, Κηφισιά, Μαρούσι, Κιούρκα κλπ, εἶχαν Ναούς μέ τό ὄνομα τῆς Κοιμήσεως, καί ἔτσι δέν τροφοδοτοῦσαν μέ πανηγυριστές τήν τότε Ἐκάλη. Ἀποτέλεσμα ἐλάχιστοι ἦταν αὐτοί, πού βρίσκονταν στό Ναό κατά τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως.
Ἔτσι ἄρχισε σταδιακά, καί πιό πολύ μετά τά μεταπολεμικά χρόνια, νά ἀναδεικνύεται ὁ πανηγυρισμός τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας Μαρίνας, καί νά δικαιώνεται ἡ πρόταση τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἰακώβου. Ἐπικράτησε λοιπόν τό πανηγύρι τοῦ Ναοῦ κατά τήν ἑορτή τῆς Ἁγίας νά τιμᾶται ἡ μνήμη τῆς Ἁγίας Μαρίνας καί σήμερα ἔχει μετεξελειχθεῖ σ’ ἕνα ἀπό τά πιό λαμπρά προσκυνήματα ὁλοκλήρου τοῦ Λεκανοπεδίου. Κατά τήν πανήγυρη τῆς 17ης Ἰουλίου εἶναι χιλιάδες οἱ εὐλαβεῖς προσκυνητές.
Μέχρι σήμερα τό πρωτεῦον ὄνομα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ἀναφέρεται στίς διάφορες ὑπηρεσίες, ἀφοῦ ὅλοι οἱ ἐνοριακοί Ναοί τῆς Πατρίδος μας εἶναι Ν.Π.Δ.Δ. (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) Ὁ Ναός μας ὅμως εἶναι πασίγνωστος μέ τό ὄνομα Ἁγία Μαρίνα Ἐκάλης.
Στά πρῶτα χρόνια καί μέχρι τό 1946 δέν εἶχε τακτικό ἐφημέριο. Τίς ἀνάγκες τοῦ Ναοῦ τίς ἐξυπηρετοῦσαν περιστασιακά ἱερεῖς, πού ἔστελνε ἡ Ἱερά Μητρόπολη, μεταξύ αὐτῶν ἦταν ὁ πατήρ Ἀθανάσιος Κωτσάκης, ὅπως φαίνεται ἀπό παλαιά Ἱεροτελεστικά Βιβλία. Τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1946 θά τοποθετηθεῖ τακτικός ἐφημέριος ὁ πατήρ Νικόλαος Ρισβᾶς, πού θά παραμείνει πιστά καί ἀφοσιωμένα ὥς τό Μάρτιο τοῦ 1961, ὁπότε καί συνταξιοδοτήθηκε.
Ὁ Ἀρχιμανδρίτης πατήρ Ἰάκωβος Λάμπρου θά εἶναι ὁ ἑπόμενος ἐφημέριος, πού κι αὐτός θά ὑπηρετήσει μέ πιστότητα τίς ἀνάγκες τῆς Ἐνορίας μέχρι τό 1968, ὁπότε καί ἀναχωρεῖ γιά τό ἐξωτερικό. Καί δυό ἔχουν κοιμηθεῖ, ἄς εἶναι ἡ μνήμη τους αἰωνία.
Νέος ἐφημέριος ἦλθε ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Καλαματιανός, νῦν Μητροπολίτης Μηθύμνης. Ὁ π. Χρυσόστομος παραμένει στήν Ἐκάλη μέχρι τῆς ἐκλογῆς του στό Μητροπολιτικό θρόνο τῆς Μήθυμνας Λέσβου, 4 Μαῒου 1984. Ὁ πατήρ Χρυσόστομος εἶναι ἰδιαίτερα ἀγαπητός στήν περιοχή μας. Μέχρι σήμερα οἱ παλαιότεροι ἐνορίτες τόν ἐνθυμοῦνται μέ σεβασμό, καί ὅταν ἔρχεται ἐκδηλώνουν μέ κάθε τρόπο τήν ἐκτίμησή τους πρός τό πρόσωπό του. Τό 1975 θά τοποθετηθεῖ καί δεύτερος ἐφημέριος, ὁ ἱερέας Παναγιώτης Χρυσομέρης, πού θά παραμείνει στήν Ἁγία Μαρίνα μέχρι τόν Δεκέμβριο τοῦ 1992. Ὁ π. Βασίλειος Ἀποστολόπουλος θά προστεθεῖ στή χορεία τῶν ἐφημερίων, ἀπό 6 Δεκεμβρίου 1992 μέχρι τίς ἀρχές Φεβρουαρίου 2000.
Σήμερα ἐφημερεύουν οἱ: πατήρ Κωνσταντῖνος Φιοράκης, ἀπό 23 Μαῒου 1986, καί πατήρ Νικόλαος Μωραῒτης ἀπό 23 Δεκεμβρίου 2001. (ενημέρωση προ κοιμήσεως πατρός Κωνσταντίνου 2013)
Σήμερα ἐφημερεύουν :
ὁ πατὴρ Νικόλαος Μωραῒτης ἀπό 23 Δεκεμβρίου 2001
ο πατήρ Γεώργιος Τσιμπουξής απο 1 Μαρτίου 2013.
